Het ontstaan van banken en fiduciair geld

De eerste vorm van bankbiljetten, de zogenaamde wissels, ontstond als oplossing voor bij risicovolle goudtransporten. Kooplui die grote hoeveelheden goud vervoerden, liepen een hoog risico op overvallen, omdat het vervoeren van fysieke edelmetalen niet alleen zwaar was, maar ook gevaarlijk. 
Wissels waren documenten die de houder recht gaven op een specifieke hoeveelheid goud, die veilig bij de bank werd bewaard. Deze wissels stonden op naam van de houder en waren veel eenvoudiger en veiliger te vervoeren dan goud zelf.
Het systeem van wissels was volledig gebaseerd op vertrouwen. De houder van een wissel moest erop kunnen vertrouwen dat de bankier zijn belofte kon nakomen en daadwerkelijk de aangegeven hoeveelheid goud beschikbaar hield. 
Naarmate banken betrouwbaarder werden en hun reputatie groeide, werd het fysiek opvragen en verhandelen van goud, zoals tegenwoordig gebeurt bij The Silver Mountain, steeds minder gangbaar. Mensen begonnen wissels zelf te verhandelen, wat leidde tot het ontstaan van de eerste vormen van papiergeld. 

De ontwikkeling van fiduciair geld

Met de toename van het vertrouwen in banken kwam ook de mogelijkheid voor banken om meer wissels uit te geven dan de werkelijke hoeveelheid goud die ze in bezit hadden. Dit systeem, waarbij meer geld werd uitgeleend dan er goud in de kluis lag, werkte goed omdat maar een klein deel van de klanten tegelijk goud opvroeg. Hierdoor creëerden banken waarde die in feite "uit het niets" kwam. 
Naar schatting werd er soms tot tienmaal de hoeveelheid goud uitgeleend die daadwerkelijk aanwezig was, wat een vorm van fiduciair geld creëerde: geld gebaseerd op vertrouwen.

De rol van centrale banken in de economie

Centrale banken kregen al snel een centrale rol in het reguleren van de economie, door de geldhoeveelheid te beheren. Door meer of minder geld in omloop te brengen, sturen centrale banken de economie. Wanneer er weinig geld in omloop is, kan de economie stagneren, terwijl een overvloed aan geld kan leiden tot inflatie.
Fiduciair geld stelde centrale banken in staat om flexibel in te spelen op economische behoeften, waarbij ze de balans moesten vinden tussen groei en stabiliteit. De waarde van fiduciair geld is echter volledig afhankelijk van het vertrouwen dat mensen erin stellen, wat de invloed van de centrale banken des te belangrijker maakt.

Fiat geld: van goudstandaard naar onbeperkt geld drukken

Fiduciair geld evolueerde uiteindelijk naar fiatgeld, waarbij de waarde niet langer wordt ondersteund door goudreserves. In de Verenigde Staten werd de dollar tot 1971 gelinkt aan de goudstandaard, wat betekende dat elke dollar een bepaald gewicht in goud vertegenwoordigde. 
In 1971 besloot president Richard Nixon echter de goudstandaard af te schaffen, wat de weg vrijmaakte voor de onbeperkte uitgifte van dollars. Door af te stappen van de goudstandaard, kon de overheid geld bijdrukken zonder dat dit nog gedekt was door goud. Dit leidde tot een periode van economische onrust en inflatie, aangezien de goudvoorraad van de Verenigde Staten in snel tempo afnam.
Dit systeem van fiat geld is tegenwoordig wereldwijd de standaard, waarbij zowel in Europa als in Amerika regelmatig nieuwe bankbiljetten en munten worden gecreëerd om de economie te ondersteunen. Hoewel fysiek geld drukken steeds minder voorkomt, gebeurt dit proces nu hoofdzakelijk digitaal. Er worden leningen gecreëerd waarmee bestaande schulden kunnen worden gefinancierd, wat het financiële systeem draaiende houdt.

De moderne impact van fiduciair geld

Fiduciair geld heeft vandaag de dag een grote invloed op de wereldeconomie. Doordat centrale banken onbeperkt geld creëren, spelen ze snel in op economische crises. Zo kunnen ze groeistimulansen bieden wanneer dat nodig is. 
Tegelijkertijd brengt dit systeem risico’s met zich mee, zoals de mogelijkheid van hyperinflatie of een schuldencrisis. Omdat er geen fysieke waarde achter fiat geld schuilgaat, is het vertrouwen van mensen in hun valuta van cruciaal belang voor de stabiliteit van het systeem.
Wilt u meer lezen over de geschiedenis van fiduciair geld en de impact ervan op de economie? Lees de andere artikelen in ons kenniscentrum voor meer inzichten en actuele trends in de edelmetaalmarkt. Heeft u andere vragen? Neem dan contact met ons op!